Page 52 - EXPLOTACIÓN SUSTENTABLE DE LAS ABEJAS SIN AGUIJÓN
P. 52
diREcción gEnERal dE invEstigación Y posgRado bujts’an te chabe). Te yawil chab ya spas ta
52 Libro Digital Universitario 2014
payele sok ta sikubtesel te chabe, chaneb
ora yu’un ya xlok’ xuch’il chab te sts’ubil ya
xjil ta ye’tal te p’ine.
Te ma ya xju’ ta lok’esel te yawil cha-
Te xuch’il ya sk’an lok’esel teme k’ax
be, yu’un ya xtukinbot te xuch’il schabul.
bayal yu’un ya yich’ tunel ta lap’el ( sma-
Teme jich pasot bit’il ini ya xjalaj ta stajel
jkil mok te banti jutul te snaj te chabe).
yip te xchanul chab sok te ya sp’oles. Sok
Teme bayal ya yich’ tajel te xuch’ile ya sk’an
ya x-och sk’a’palul te jchabtike, sok ma ya
lap’beyel jun centímetro ye’tal smajkil te
yak’ xuch’il chab tey ta snaj, yo’tik te wokol
snaj te chabe, te pasbil ta maya metálica ta
ini yu’un p’oltesel te chab yakalix ta ilel ta-
0.25 cm x 0.25 cm smuk’ulil, tey ta banti
lel slekubtesel. Te jkojt schanul te chabe
jamaltoj yu’un yakto smak bael te schanul
ya yak’ cheb litro ta jun ja’wil, ma ya sk’an
chabe. ta patil ya x-och ta lok’esel te maya
lok’esel spisil te chab ta snaj yu’un yakto
teme jil xuch’il ya sk’an payel lajuneb minu-
yuch’ik bajel, sok ya sk’an ijkitabeyel jo’eb,
to te maya yu’un ya xlok’ te xuch’il.
waxakeb yawil schabul te chabe. Ya sk’an
ijkitabeyel jxujt’ schabul yu’un yakto yuch’ik
bael te xchanule. Ma ya sk’an k’ejel jun xCHAjPANEL SNAj CHAb:
ja’bil te chabe sok te sikujibal yu’un ma ya NAMAL CHIkAN TA ILEL YA
xpajub jich bit’il xchabul africana o extran- Sk’AN Ak’EL
jera (Apis mellifera). K’alal ya yich’ tsakEl talEl tE yut k’inal cha-
K’alal ya xpits’ot te chab ya sk’an lekil bEtik, te ma xti’awane ya sk’an ich’el talel ta
ilel ta pasel yu’un ya xmal koel, sok ijkitayel kaja pasbil ta te’ lok’em ta jlumaltik (Pochol
(oxeb, jo’eb yawil te chabe), k’alal ya xlaj ta lok’ombail 2). Ya sk’an pasel ta 25 cm sja-
pits’el te chabe ya yich’ nojesel ta tsuj yu’un malul. Ay yan xkaxajul te ya spasik ta yan lu-
ya xk’ixnayot jtebuk, sok ya spas ta ak’el ta metike lek ya stukinik ta Regiones tropicales
yawil schabul te banti ya yich’ chonele (k’ax del sureste de México. Ta yantik lumetik ya
spasik te maba stulaniluk te’ sok te ma’yuk
yik’e.
K’alal ya yich’ set’el xte’el te yut k’inal
chabe, ta ja’mal ya sk’an lekil tsajtaybil ya
Universidad Autónoma de Chiapas
