Page 49 - EXPLOTACIÓN SUSTENTABLE DE LAS ABEJAS SIN AGUIJÓN

wits’ikal ini, L. niitkib jich yala wits’ikal 4-5 diREcción gEnERal dE invEstigación Y posgRado
Libro Digital Universitario 2014 49
mm, ijk’nax ta ilel sok pajpajnax ya’lel jich

bin ut’il te ermunexe. Teme och te us chabe

ya sk’an ilel ta oranax yu’un ya xmilot te us
ya xju’ix ta milel-ae. Teme ma’yuk mij ya x-
ini, ya sk’an tsijtsintayel ta ja’ sok ch’ajtayel
och ta snaj te chabe ya xju’ ta tujunel bolsa.
ta ch’ail yu’unme jich ya slok’ ta snaj te yut
Teme laj ta milel te us chabe ya xmakotix
k’inal chabe, ta patil ya xmakot te snaj chabe
te snaj te chabe, sok ya sk’an ak’beyel juy-
yu’un maba ya x-ochix te us chabe ja’to ya
bil chi’in ta jujun xujk snaj sok ma ya xju’ix
yich’ jamel teme lok’ix spisil-ae.
yochel te use.
Yan skontra ja’nix te nenem sbiile Pseu-
Yan skontra te yut k’inal chabe, ja’nix
dohypocera kerrtezi (Lok’ombail 7). Te ini
te winiketike, ya slajinbe swe’el, ya sbo-
ja’ ya slajin te ala yut k’inal chabe. te ini ya
jtiklan spisil te’etik te ya yak’ sniche, sok
xk’ot ta yuts’inel teme ya ya’aybe sbujts’
k’alal ya smil ta pox xchanul k’inal te ya xlaj
yik’ te snich te’ ta snaj te chabe, te ya yijki-
spisil ala chanbalametik te ma ya yuts’in te
tay ston teme och te banti ay ala ja’maletik
ja’maletike,ma’yukix lek kolem toyol k’inal
yu’un ma xchiknaj ta ilel te stone, ta junax
yu’un ya spas snaj te yut k’inal chabe, sok
k’ajk’al ya xp’ol, ya xk’atp’oj ta ala chupetik.
ya slajin ta bojel toyol k’inal te ya slajinbeix
Te ini ya slajin spisil ya’lel te yak ta pasele,
yut k’inal chab, Ma’yuk bayal chab xux, us,
sok ya slajin spisil yala schanul te cha’betike.
te ya sp’oltes yantik te’etike, yakalix ta lajel
Yu’unme jich ma ya xtajot ya sk’an ilel ta lek
xchanul balamilal te ya sts’ubey ya’lel snich
k’alal ya yich’ lok’esel te schabule, sok k’alal
te’etik yu’un ya sp’oltes te te’etike.
ya yich’ wok’el, ma yaluk ya sk’an ak’el ta
K’ax bayal wokolil yu’un ya xlaj te yut
jajtalel, ya sk’an jeltayel ta oranax mak ya
k’inal chabe, te mach’a ya sp’oltes te chab
sk’an makel ta maya yu’un usetik, teme och
ya xju’ ya skanantay yu’un ma ya xlaj te
te use ta oranax ya xtonin lok’el, yu’un ma
chabe sok yu’un ma staj xchamel, yu’un
ya xlajinot ya sk’an ya jut-tik te snaje sok

ak’beyel swe’el te chabe. Ya spas jtujuntes-

tik pak’ ya xchukot ta sbaj te snaj te chabe,

ya xmajot jtebuk te skuadrojile, yu’un ya

xwijl lok’el te use notsol ya xjil ta pak’ te
Universidad Autónoma de Chiapas